sonrai.html

<h2><a name="Sonrai">Stair agus Sonraí</a></h2>

<p>
I rith 1997-1998, chruthaigh Alastair McKinstry
litreoir oscailte <i>ispell-ga</i> a bhí bunaithe ar liosta focal 
measartha beag.  Cé nár úsáid mé na focail ón liosta sin in GaelSpell,
táim an-bhuíoch d'Alastair as cúpla smaointe óna chomhad foirceann     
a d'úsáid mé i mo leagan féin.
</p>

<p>
Scríobh mé an chéad leagan de GaelSpell i mí Feabhra 2000,
mar chuid den chúrsa a mhúinim san
Innealtóireacht Bhogearraí ag
<a target="_blank" href = "https://www.slu.edu/">Ollscoil Saint Louis</a>,
chun na deacrachtaí a bhaineann le hidirnáisiúnú bogearraí
a léiriú do mo chuid mac léinn.
</p>

<p>
An bhunstraitéis a bhí agam ná
liosta ceannfhocal le heolas iomlán gramadaí
a bhailiú i mbunachar sonraí amháin.
Ansin, scríobh mé ríomhchlár beag a tháirgeann
gach uile fhoirm infhillte de
na hainmfhocail, de na briathra, agus de na haidiachtaí
go huathoibríoch.
Ansin, is é an ríomhchlár seo a dhéanann
<a target="_blank" href="https://raw.githubusercontent.com/kscanne/gaelspell/master/gaeilge.raw">an bunliosta focal</a>
a úsáidim sa litreoir.
Sa gcomhad seo, gheobhaidh tú:
</p>
<ul>
<li>na ceannfhocail le cóid a léiríonn séimhiú (S), urú (U), srl.
<li>foirmeacha infhillte na n-ainmfhocal agus na n-aidiachtaí 
<li>aimsir láithreach na mbriathra sa chéad phearsa uatha,
le cód (A,C,I) a léiríonn a réimniú
<li>aimsir ghnáthchaite na mbriathra sa chéad phearsa uatha,
le cód (E,F,J) a léiríonn a réimniú
<li>leaganacha d'fhocail a bhfuil ceannlitir iontu, leis na réamhlitreacha “n”, “h”, “t”, agus urú
</ul>

<p>
Tá an grúpa deireanach seo ann mar gheall ar na rialacha 
a bhaineann le ceannlitreacha sna litreoirí is coitianta;
is ó Alastair McKinstry a fuair mé an smaoineamh seo.
Ansin, soláthraíonn an “comhad foirceann”
réimniú iomlán gach uile bhriathar rialta
chomh maith le séimhithe agus uruithe, más gá.
</p>

<p>
An toradh atá ann ná foclóir an-chruinn 
(dheimhnigh mé na ceannfhocail go léir i bhfoclóirí priontáilte) 
agus iomlán (glacann sé le gach uile fhoirm infhillte
de na ceannfhocail).
</p>

<hr>

<h2><a name="Leaganacha">Leaganacha</a></h2>
<ul>
<li>14 Meitheamh 2000 — Leagan 0.1<br>
(13,368 ceannfhocal agus 171,416 focal infhillte)<br><br>
<li>20 Meán Fómhair 2000 — Leagan 0.2<br> 
(14,591 ceannfhocal agus 188,202 focal infhillte)
<a href ="#ohonetoohtwo">Sonraí</a><br><br>
<li>22 Feabhra 2001 — Leagan 1.0<br>
(an leagan caighdeánach: 16,375 ceannfhocal agus 200,068 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 216,264 focal infhillte) 
<a href ="#ohtwotooneoh">Sonraí</a><br><br>
<li>28 Nollaig 2001 — Leagan 1.1<br>
(an leagan caighdeánach: 20,986 ceannfhocal agus 241,969 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 259,880 focal infhillte) 
<a href ="#oneohtooneone">Sonraí</a><br><br>
<li>26 Meitheamh 2002 — Leagan 1.2<br>
(an leagan caighdeánach: 25,638 ceannfhocal agus 282,260 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 301,142 focal infhillte) 
<a href ="#oneonetoonetwo">Sonraí</a><br><br>
<li>31 Iúil 2002 — Leagan 2.0<br>
(an leagan caighdeánach: 25,953 ceannfhocal agus 284,287 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 303,244 focal infhillte) 
<a href ="#onetwototwooh">Sonraí</a><br><br>
<li>17 Nollaig 2002 — Leagan 3.0<br>
(an leagan caighdeánach: 27,428 ceannfhocal agus 288,307 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 290,136 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 308,995 focal infhillte) 
<a href ="#twoohtothreeoh">Sonraí</a><br><br>
<li>5 Márta 2003 — Leagan 3.1<br>
(an leagan caighdeánach: 27,829 ceannfhocal agus 292,976 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 294,964 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 325,509 focal infhillte) 
<a href ="#threeohtothreeone">Sonraí</a><br><br>
<li>18 Aibreán 2003 — Leagan 3.2<br>
(an leagan caighdeánach: 27,843 ceannfhocal agus 292,961 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 295,041 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 325,656 focal infhillte) 
<a href ="#threeonetothreetwo">Sonraí</a><br><br>
<li>10 Iúil 2003 — Leagan 3.3<br>
(an leagan caighdeánach: 28,360 ceannfhocal agus 298,394 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 300,487 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 332,086 focal infhillte) 
<a href ="#threetwotothreethree">Sonraí</a><br><br>
<li>1 Aibreán 2004 — Leagan 3.4<br>
(an leagan caighdeánach: 28,365 ceannfhocal agus 298,814 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 301,684 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 335,137 focal infhillte) 
<a href ="#threethreetothreefour">Sonraí</a><br><br>
<li>18 Iúil 2004 — Leagan 3.5<br>
(an leagan caighdeánach: 28,764 ceannfhocal agus 302,301 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 305,181 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 352,749 focal infhillte) 
<a href ="#threefourtothreefive">Sonraí</a><br><br>
<li>7 Eanáir 2005 — Leagan 3.6<br>
(an leagan caighdeánach: 29,267 ceannfhocal agus 294,739 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 297,698 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 360,598 focal infhillte) 
<a href ="#threefivetothreesix">Sonraí</a><br><br>
<li>18 Iúil 2005 — Leagan 4.0<br>
(an leagan caighdeánach: 29,577 ceannfhocal agus 293,456 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 296,778 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 358,975 focal infhillte) 
<a href ="#threesixtofouroh">Sonraí</a><br><br>
<li>31 Iúil 2006 — Leagan 4.1<br>
(an leagan caighdeánach: 31,023 ceannfhocal agus 302,992 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 306,762 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 372,094 focal infhillte) 
<a href ="#fourohtofourone">Sonraí</a><br><br>
<li>6 Bealtaine 2007 — Leagan 4.2<br>
(an leagan caighdeánach: 32,004 ceannfhocal agus 310,789 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 315,044 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 385,595 focal infhillte) 
<a href ="#fouronetofourtwo">Sonraí</a><br><br>
<li>29 Deireadh Fómhair 2007 — Leagan 4.3<br>
(an leagan caighdeánach: 32,923 ceannfhocal agus 318,856 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 323,202 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 397,504 focal infhillte) 
<a href ="#fourtwotofourthree">Sonraí</a><br><br>
<li>4 Lúnasa 2008 — Leagan 4.4<br>
(an leagan caighdeánach: 33,062 ceannfhocal agus 319,631 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 323,978 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 415,743 focal infhillte) 
<a href ="#fourthreetofourfour">Sonraí</a><br><br>
<li>26 Iúil 2010 — Leagan 4.5<br>
(an leagan caighdeánach: 35,317 ceannfhocal agus 335,801 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 341,178 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 474,505 focal infhillte) 
<a href ="#fourfourtofourfive">Sonraí</a><br><br>
<li>27 Iúil 2011 — Leagan 4.6<br>
(an leagan caighdeánach: 35,340 ceannfhocal agus 335,994 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 341,379 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 474,823 focal infhillte) 
<a href ="#fourfivetofoursix">Sonraí</a><br><br>
<li>9 Eanáir 2014 — Leagan 4.7<br>
(an leagan caighdeánach: 35,376 ceannfhocal agus 336,207 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 341,594 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 473,820 focal infhillte) 
<a href ="#foursixtofourseven">Sonraí</a><br><br>
<li>13 Feabhra 2016 — Leagan 4.8<br>
(an leagan caighdeánach: 36,956 ceannfhocal agus 347,664 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 353,941 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 491,113 focal infhillte) 
<a href ="#fourseventofoureight">Sonraí</a><br><br>
<li>3 Nollaig 2017 — Leagan 5.0<br>
(an leagan caighdeánach: 38,835 ceannfhocal agus 359,732 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 366,336 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 538,283 focal infhillte) 
<a href ="#foureighttofiveoh">Sonraí</a><br><br>
<li>27 May 2019 — Leagan 5.1<br>
(an leagan caighdeánach: 41,688 ceannfhocal agus 380,007 focal infhillte)<br>
(an leagan liteartha: 390,725 focal infhillte)<br>
(an leagan neamhchaighdeánach: 579,219 focal infhillte) 
<a href ="#fiveohtofiveone">Sonraí</a><br><br>
<li>Idir lámha — Leagan 5.2
</ul>

<hr>
<h2><a name="Athruithe">Athruithe</a></h2>
<h3><a name="ohonetoohtwo">20 Meán Fómhair 2000 — Leagan 0.2</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>cuid mhaith focal iomarcach i <i>gaeilge.raw</i>  
<li>iarmhíreanna briathartha míchearta i <i>gaeilge.aff</i>
(m.sh. an modh coinníollach faoin bhrat “C”)
<li>fabht i <i>gaeilge.aff</i> a bhain leis an mbriathar “iaigh”
<li>fabht i <i>gaeilge.aff</i> a bhain le haimsir chaite
na mbriathra “adhlaic”, “iomlaisc”, srl. 
<li>iolraí na n-aidiachtaí seo: dian, fiar, cian, ciar, liath, srl.
<li>aidiachtaí briathartha de na briathra seo: adhain, comhaill, cumaisc, dearlaic, deighil, diongaibh, ibh, logh, riagh, sleabhac, spréigh, teasairg, togh
<li>díochlaonadh na mbriathra seo: broim, cadhail, diailigh, fainic, maidhm, saighid, tiúin, uaim
<li>ainmfhocail briathartha míchearta (*éiliú, *damhsú, srl.)
<li>ainmfhocail infhillte míchearta (*anacara, *blaosca, *dabhacha, *dumhacha, *fionnóaí, *foghala, *macasamhala, *magaí, *nóinte, *saghasanna)
<li>focail mhílitrithe (*drochduine, *fiolagrán, *grainnín, *ionanálaigh, *saitir, *seasmacht, *speirling, *teicníc, *t-olltoghcháin)
</ul>
<br>
Chuir mé sa leagan 0.2:
<ul>
<li>modh ordaitheach na mbriathra neamhrialta
<li>roinnt iarmhíreanna briathartha (dhódar, phléadar, srl.)
<li>iarmhíreanna briathartha (-fad, -fead, -fair, -fir, -íos)
<li>aimsir ghnáthchaite na mbriathra a bhfuil guta ag a dtús,
gan urú agus gan “d'”
<li>an iarmhír “-sé” sna leideanna i <i>gaeilge.aff</i>
<li>ainmfhocail bhriathartha leis na réamhlitreacha “t-”, “d'”, “m'”, srl.
<li>ainmfhocail bhriathartha sa tuiseal ginideach.
</ul>
<br>
<h3><a name="ohtwotooneoh">22 Feabhra 2001 — Leagan 1.0</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>aidiachtaí briathartha na mbriathra seo: comóir, dathaigh, foirceann, táthaigh, tnúth
<li>tuiseal ginideach na n-aidiachtaí seo: dearg, bándearg, ..., cearr, núicléach
<li>foirmeacha infhillte na n-aidiachtaí “-ách”
<li>réimniú gan ghá “tig”
<li>séimhiú nó urú gan ghá (ala, deara, deo, imigéin, éineacht, srl.)
<li>ainmfhocail infhillte míchearta (*bandálaí, *comhdhálaí, *diachara, *garrfhéigh, *midhg, *praghasanna, *sic, *sméimh, *t-atógáil).
<li>foircinn mar fhocail neamhspleácha (*ath, *droch, srl.)
<li>focail mhílitrithe (*barúlacht, *comhghuailleacht, *éadóirsigh, *eispéaras, *fáinnéirí, *frithseipteán, *giománach, *giúirléid, *hómaighnéasach, *infhear, *insroichthe, *Meánmhura, *tainséirín, *tradhall, *tráigéide, *uailbhreas)
</ul>
<br>
Chuir mé sa leagan 1.0:
<ul>
<li>an leagan neamhchaighdeánach
<li>na comhaid <i>biobla</i>, <i>daoine</i>, <i>giorr</i>, agus <i>logainm</i>
<li>leideanna do “ath-”, “comh-”, “droch-”, “for-”, “frith-”, agus “réamh-” i <i>gaeilge.aff</i>
<li>brait ar ainmfhocail neamhrialta sa tuiseal ginideach (glacfar sa tslí seo le “tsúgartha” ach ní ghlacfar le *t-adhartha, *t-uí, srl.)
<li>“m'”, “d'” + ainmfhocail iolra caipitlithe
</ul>
<br>
<h3><a name="oneohtooneone">28 Nollaig 2001 — Leagan 1.1</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>aidiachtaí briathartha na mbriathra seo: aischuir, freaschuir, síolchuir, srl.
<li>caolú focal “-eann” (aoileann, baineann, broineann, coiteann, srl.)
<li>iolraí gan ghá (Airí, Ard-Oifigí, Bailte, Ollscoileanna, srl.)
<li>infhilleadh eile gan ghá (*adanóid, *aoldathanna, *báisteacha,
*bóiléagair, *builí, *clochmhóinte, *coimeáid, *coimhéid, *cruóga, *éadruaigh, 
*féinrialacha, *forbaí, *imshaolta, *luasc-cheolta, *mórthíortha, *seansaolta, 
*seintimintí, *siúcraí, *stopainní)
<li>focail infhillte míchearta (*cainninn, *cileavataí, *coirdéil, *cráifiscí,
*dé-óidí, *dirbh, *eiriceacha, *eiricí, *fabhaile, *fabhala, *feorainneacha, 
*garmhaic, *geiréinéim, *leathronna, *leathuaireanta, *mainneire, 
*neamhbheichte, *peiréid, *sabhana, *searca, *sréin, *suirbhéithe, 
*traidhfile, *traidhfilí, *tsnáth, *vataí, *voltaí)
<li>focail mhílitrithe (*aisín, *bachrán, *bitiúman, *camchéachta, *ceannrach,
*Céineach, *ceoldhráma, *cnuachair, *cos-i-mbos, *diosc-thiomáint, *eispistil, 
*fadbhreathaitheach, *Fionlannais, *gall, *feisire, *hiptéis, *meilséara, 
*mígnaíúil, *míliste, *mísheanmhar, *Neipeálach, *ói, *príbhéad, *Ródéiseach, 
*Rúmáin, *Rúmánach, *sainchomartha, *scabharta, *tagdhach)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (cranna, daoránach, múnláil, raiméis, reathaire,
failm, feara, fraochmhar, síolaigh, tamhnóg, tutaíl, uaire)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (aindiathaí, aipsint, aislingeoir, alabastar, 
anaestéise, anaestéiseach, anaestéisí, bearád, bomaite, cianúlas, cionúireacht,
costriomach, cothaíocht, cráiteach, diabaetas, dúthach, easláintiúil,
faillíoch, faireoir, fealsúnta, féaracht, fisicí, fisiciúil, fogus, gabháile,
gabháilte, galltacht, gearr-ruballach, gidh, glaech, gliogarnáil, gliúcálaí,
húrla-hárla, ilphairtíoch, imirceoir, ináitreabh, iniúchóireacht, lásar,
miocrascóp, muruach, naofar nuall, ógán, óstán, Pol, préatóiriam, ráiméis,
réigh, saitilít, séaram, tachtóir, tartúil, tiomchaint, tréanmhar,
truaillitheacht, uileloisctheach, vultúr) agus 
“Bolaiveach”, “Cóiriach”, “Colóimbeach”, srl. as an lámhleabhar C.O.
</ul>
<br>
<h3><a name="oneonetoonetwo">26 Meitheamh 2002 — Leagan 1.2</a></h3>
Chuir mé sa leagan 1.2:
<ul>
<li>na comhaid <i>gall</i>, <i>miotas</i>, agus <i>stair</i>
<li>an script <i>igcheck</i>
</ul>
<br>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>fabht i <i>gaeilge.aff</i> agus <i>gaeilgemor.aff</i> a bhain leis an mbriathar “graf”.
<li>infhilleadh gan ghá (*glanaidh).
<li>sárchéim na n-aidiachtaí seo: beag, breac, ceart, geal, mear,
oircheas, sean, seicear, srl.
<li>focail infhillte míchearta eile (*-chuirthe, *comhluú (srl),
*faighineacha, *faraesean, *Gaelím (srl), *glaeim (srl), *naouithe, 
*neamhdhaingeana, *neamhthinne,
*parailéile, *parailéala, *rúndaingeana, *séuithe, *spraeáilim (srl),
*táthchuda, *uiríseala)
<li>focail mhílitrithe (*ardteistméireacht, *bruinneach,
*cisíocht, *deasgnáth, *Neipeál, *scríoblálaí, *svaistice, 
*taobhraoinn, *teasóras)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (cuideog)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (achréidh, adaigh, Bailteach, 
casino, ceirib, cruinníocha, galaoireach, íodha, kebab, méasantar, parfaraí, 
Samáireach, slabaire)
<li>caighdeánach → logainm (Achréidh, Caerdydd)
</ul>
<br>
<h3><a name="onetwototwooh">31 Iúil 2002 — Leagan 2.0</a></h3>
Chuir mé sa leagan 2.0:
<ul>
<li>Comhaid le haghaidh Aspell
<li>Go leor rialacha nua sa script <i>igcheck</i>
</ul>
<br>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>infhilleadh gan ghá (*dhara, *soiscéalta, *SHEIF, *dt-léine, *th-léine,
*hu-chasadh, srl.)
<li>fleiscíní gan ghá (ard-teicneolaíocht, feidhm-oideas, dreach-caillte)
<li>focail infhillte míchearta eile (*Fionlanna)
<li>séimhiú ar fhocail le dhá cheannlitir 
(m. sh. Gael-Mheiriceánach/S  →  ghael-Mheiriceánach)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (bunán)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (aillse, cáideo)
</ul>
<br>
<h3><a name="twoohtothreeoh">17 Nollaig 2002 — Leagan 3.0</a></h3>
Chuir mé sa leagan 3.0:
<ul>
<li>An leagan liteartha
<li>Focail as na leabhair apacrafúla i m<i>biobla</i>
</ul>
<br>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>foshuiteach gan seimhiú gan urú
<li>réamhlitir “h” le briathra
<li>“cross-products” gan ghá ar bhrait B,D,H,M,T
<li>fabht i <i>gaeilge.aff</i> a bhain leis an mbriathar “buígh”
<li>infhilleadh gan ghá (*Bairéine, *Búcairiste, *Búdaipeiste, *d'fhaigh, *Eacuadóir, *eoil, *ghach, *Iarúsailéime, *Iostanbúil, *Liospóine, *Lováine, *Maidride, *Mósaimbíce, *Nasaireite, *Omain, *Suaise, *tÉimin, *t-eol, *tIamáice, *tSomáile, *Túinise)
<li>infhilleadh gan ghá i m<i>biobla</i> (*gChazó, *bPharóis, *Pht-, *mPt-)
<li>focail infhillte míchearta (*Gaelaíodar, *Gaelódh, *Gaelófá, srl., *neamhfhorleathna)
<li>focail mhílitrithe (*ath-thochrais, *Basútalainn, *Beachuanalainn, *ceolsholas, *cognolaíoch, *crombóg, *daonnachaí, *dísréad, *dtag, *feimeanachas, *Gúam, *hipeartéacs, *Inde-Sín, *ionsamhlaigh, *ionsamhlóir, *Iútach, *naíon, *Sáir, *Seirb, *síthrá, *sótálaigh, *Suaslannach, *tag, *thag, *thólamh, *tólamh, *tug, *Túiníseach, *Úral)
<li>focail mhílitrithe i m<i>biobla</i> (*Níocanór, *Ptolamaís, *Dionisius, *Sóspatras)
<li>iarmhír shamhailteach “-sé”
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (togra)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (baoischreideamh, Caismíor, cileabeart, ecstasaí, fiolaictéir, fuarthóir, grás, grásmhar, greas, iliteach, iliteoir, ing, Laitve, luathrán, neamhfhaitíosach, pizza, robar, síceois, Somáileach, stopuaireadóir, tríléim, visciúlacht)
</ul>
<br>
<h3><a name="threeohtothreeone">5 Márta 2003 — Leagan 3.1</a></h3>
Chuir mé sa leagan 3.1:
<ul>
<li>An comhad <i>athfhocail</i>
</ul>
<br>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>infhilleadh gan ghá (*achras, *adhnas, *adhras, *Connaichte, *dheighleas, *ghleadhras, *ionlas, *máinneálann, srl, *saighdeas, *scuabálann, srl, *sleabhcas, *thiomnas, *thorchras)
<li>focail infhillte míchearta (*breithmhis, *eisiaite, *glaetar, *ghlaetá, *ghlaetaí, *iaite, *iarmhartha, *móideimeanna)
<li>focail mhílitrithe (*cóireagrafaí, *máistirplean, *staidiúil, 
*teasdhíonadh, *teipeannach)
<li>ainmfhocail bhriathartha “-áil” sa tuiseal ginideach (“-áilte”  →  “ála”)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>liteartha → caighdeánach (aonbheannach, coránach, sacraifís, soraidh, sroigheall)
<li>caighdeánach → liteartha (adag, áirí, brúitíneach, casca, cíl, cloca, dálta, deirc, deois, dreasachtach, fuad, géata, liost, loistín, miam, múid, nuar, pana, rabh, ruma, seanadh, sill, slád, tairiseacht, táite, tóla)
<li>neamhchaighdeánach → liteartha (ing)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (fuirste)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (cnágshnámh, doghafa, dros, dubhú, éagadh, foghúna, fuaireas, fuirsíonn, srl., glaothán, itheas, léimeadh, meathadh, rugas, siocadh, thugas, tiúna, tráchtadh)
</ul>
<br>
<h3><a name="threeonetothreetwo">18 Aibreán 2003 — Leagan 3.2</a></h3>
Leaganacha:
<ul>
<li>liteartha → caighdeánach (fiondruine, Ultaibh)
<li>caighdeánach → liteartha (athlamh, drochbhlasta, easca, éigne, mionnán, mun, paist, sealg, sir)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (Féinícia)
</ul>
<br>
<h3><a name="threetwotothreethree">10 Iúil 2003 — Leagan 3.3</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>infhilleadh gan ghá (*ioncholluithe, *inleighise)
<li>focail mhílitrithe (*fótachríoch, *Teileagúis)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → liteartha (lóch, muscail, raille)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (fínéagrán, Francóir, pandiachas, Seitnia)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (nascóir)
</ul>
<br>
<h3><a name="threethreetothreefour">1 Aibreán 2004 — Leagan 3.4</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>an briathar “neamhnigh” le fréamh chaol anois.
<li>ní cheadaítear “b'”, “m'”, “d'” roimh ainmfhocal le “fh”+consan ar dtús.
<li>infhilleadh gan ghá (*t-altóir, *n-arsa, *bhrách, *mbrách, *cheadas, *gceadas, *dhéarfá, *dhéarfadh, *dhéarfaí, srl., *deirigí, *dheirim, *dheirinn, srl., *dhú, *ndú, *dhúirt, *dhúradh, srl., *fách, *fhách, *fhud, *grástaí, *ghrifín, *ngrifín, *dtáthar, *tháthar, *t-achtáil, *t-athchúrsáil, srl. ..., *tseirbheála,...)
<li>focail mhílitrithe (*domhsan, *idirgníomhú, *Ocsatánais, *Úizbeiceastáin)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → liteartha (ar/air af., aireamh, aithneach, ana, bas, beartanna, búr, cana, car (br.), chuile, cláracha, cláraí, cogarnaigh, conach, connall, crúthaigh, cuile, díbh (br.), díogach, dram, drud, eis, far, féan, feir, fhéin, fíge, fineach, fóbairt, forán, Franc, gaoith, geál, gion, gléic, leabhair (aid.), leitir, los, príomh, rionn, scairtigh, sios, stáid, tarrach, teannach, time, tiomain(t), tíor, ur)
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (bráithreacha, cinní, comhadaigh, deireann, fuaid, geanntracha, gheobhair, Guaranaí, rachad, tabharfad, tiorma, Urdúis)
<li>liteartha → caighdeánach (beannachtach, ibhe, sceallagach, suaill)
</ul>
<br>
<h3><a name="threefourtothreefive">18 Iúil 2004 — Leagan 3.5</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>infhilleadh gan ghá (*han-ard, *n-an-ard, srl.)
<li>focail infhillte míchearta (*uasmhéide, *uasmhéidí)
<li>focail mhílitrithe (*fodhlithe, *péindlithe)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (gairmiúlachas)
<li>liteartha → caighdeánach (tobscoir)
</ul>
<br>
<h3><a name="threefivetothreesix">7 Eanáir 2005 — Leagan 3.6</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>Bhain mé an réimír “b'” ó gach foirm sa tuiseal ginideach
<li>Bhain mé an t-urú ó gach aidiacht (seachas uimhreacha: gceithre, gcéad, srl.)
<li>infhilleadh gan ghá (*féimheacha, *féimhí, *fhuaireadar, *fhuaireamar, *fhuarthas)
<li>focail infhillte míchearta (*carnta, *cornta, *cuntrapháirtí, *díchornta, *íosmhéide(anna), *spairnte)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (diagnóisíoch, guais-soilse, íospairteach, log (br.), picseal)
<li>caighdeánach → liteartha (láthar)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (logáil (br.))
</ul>
<br>
<h3><a name="threesixtofouroh">18 Iúil 2005 — Leagan 4.0</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>Bhain mé an t-urú ó gach aidiacht bhriathartha (nach bhfuil ina ainmfhocal briathartha freisin: -áilte, srl.)
<li>Bhain mé an réimír “b'” ó gach aidiacht sa tuiseal ginideach firinscneach
<li>Bhain mé an réimír “h” ó gach aidiacht iolra, nó sa tuiseal ginideach
<li>infhilleadh gan ghá (*dtinneall, *thinneall)
<li>focail infhillte míchearta (*buairthe, *coinscríobha, *coirthe, *doirthe, *iniste, *íospairthe, *lánscoirim srl., *mir, *scoirthe, *tobscoirthe, *tuirlingte)
<li>focail mhílitrithe (*Limbuirgis, *Limbúis)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (algóirithim, Amarais, bandaraon, bogearraí-le-roinnt, Casacstáis, Címéiris, cosarbolg, dearcóir, facthas, feidhmoideas, fostaitheoir, idiréadan, líonléitheoir, nuachtghrúpa, Réitea-Rómáinis, Seireoicis, síos-luchtaigh, Tibéadais, toipic)
<li>caighdeánach → liteartha (beitheanna, breacachan, brod, canach, ceantrach, cin (br.), cocaire, cocaireacht, cuise, deachaigh (br.), deán, dluigh (br.), éadaigh (br.), t-inse, punta, ranníocach, rata, scal, troim (gin. trom))
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (algartam)
</ul>
<br>
<h3><a name="fourohtofourone">31 Iúil 2006 — Leagan 4.1</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*ciúáileann, *gliúáileann, *sciáileann, *scriúáileann, *spraeáileann, *straeáileann, *stuáileann, *tatuáileann, srl.)
<li>focail mhílitrithe (*cortásach)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (dí-scrios)
<li>caighdeánach → liteartha (seiceal)
</ul>
<br>
<h3><a name="fouronetofourtwo">6 Bealtaine 2007 — Leagan 4.2</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>infhilleadh gan ghá (*tAibisín, *tEiritré)
<li>focail infhillte míchearta (*bloghtha)
<li>focail mhílitrithe (*srathmharfóir)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (Aegéach, buncaer, Éabró, cogneolaíoch, Curdastáin, friotaí, Leiveant, meireamorfach, mhaille, sligéisc, Tioról)
<li>caighdeánach → liteartha (b'ama, t-ama, srl., cartlainn, colann, faisc, goire, gora, gráín, iar, maltach, oireacht, path, seafaid, siltean)
<li>liteartha → caighdeánach (caimse, comhré, crannstruchtúr, críochach, dréachtlitir, forghníomhaitheach, glaotháille, íomháphróiseáil, jabdheis, ríghe, saormheán, uaschostas, uídh)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (friotóir, sliogéisc)
</ul>
<br>
<h3><a name="fourtwotofourthree">29 Deireadh Fómhair 2007 — Leagan 4.3</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*mairthe, *nanashoicinde, *soicinde)
<li>focail mhílitrithe (*Moraiv, *neamhchairéiseach)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (aircitíp, aircitípeach, Béarút, cantóir, cianósta, Cirgeastáinis, creachóir, grog, Hiteais, iarChríost, inathnuaite, inseoir, lánGhaeilge, neamhghairéad, próiseálán, Suiméarais, Tigrinis, topagrafacht, Turcamáinis, uamhach)
<li>caighdeánach → liteartha (fáthach, fos, ragaire, sleamhán, teilgeán)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (lán-Ghaeilge, Tigrínis, Tuircméinis)
</ul>
<br>
<h3><a name="fourthreetofourfour">4 Lúnasa 2008 — Leagan 4.4</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*ardrithe, *leasrithe)
<li>infhilleadh gan ghá (*bhfearacht, *d'fhearacht, srl.)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (aoinne, aoinneach, Astracán, bhíos, Iarachó, Ind, Muscat)
<li>caighdeánach → liteartha (fóire)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (Muscáit)
</ul>
<br>
<h3><a name="fourfourtofourfive">26 Iúil 2010 — Leagan 4.5</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*buaí, *ilbhreice, *méadala, *méadalacha)
<li>focail mhílitrithe (*ard-abhcóide, *arm-phinsean, *ciansheoladh, *corr-thrádáil, *marbhdraoi, *Paiseadóir, *pápanta, *siúlacht, *sneaitsíneacht)
<li>infhilleadh gan ghá (*tsainchónaí)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (anaireicse, banaisteoir, barra-chairt, boilímia, Bramanachas, bróist, daoirseacha, físdhiosca, flanndhearg, freasaitheachas, iarbhunscoil, intrialta, íosthuarastal, mór-éileamh, postdhíol, roithín, seabhacóireacht, seimisteas, teanndháileog)
<li>caighdeánach → liteartha (meilit, oireachas, pórt, taen)
<li>liteartha → caighdeánach (foscain, seachaibh, seachainn, seacham)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (aitheach, ardmhaor, barrachairt, cábach, cadrán, caimseach, ciabhach, comhairleacht, cuisleannach, dornóg, easach, easnaí, fiailteach, fiarach, foirneach, fáinneoireacht, féigh, gailbheach, gairbhín, gliadaire, guairneánach, iarratacha, ionramh, langaire, leadhbacha, leathracha, léiritheacht, lópa, martaíocht, measach, oigheartha, oilteanas, óstán, preicleach, páin, reathacha, scimeal, sciodarnach, seimeastar, sirtheach, sonda, síofrach, tochard, truailleach, truas, turaire, uamaigh, urlann, vásta)
<li>neamhchaighdeánach → liteartha (cairbh, cairre, corca, cáidhe, feimíneach, páin)
</ul>
<br>
<h3><a name="fourfivetofoursix">27 Iúil 2011 — Leagan 4.6</a></h3>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (Gael-Linn, triológ)
<li>caighdeánach → liteartha (macha)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (tríológ)
</ul>
<br>
<h3><a name="foursixtofourseven">9 Eanáir 2014 — Leagan 4.7</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*leasmháthrach, *seanmháthrach, *sin-seanmháthrach)
<li>focal mílitrithe (*eoró)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (aimnisintéis, bith-theicneolaíocht, mageanta, Ocatáinis, siomtóm, tríceireatóp, úirí(ocha))
</ul>
<br>
<h3><a name="fourseventofoureight">13 Feabhra 2016 — Leagan 4.8</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*atruaí, *sleáine, *taistilím, srl., *tulaigh)
<li>infhilleadh gan ghá (*t-athsheinm, *crochaillí, *t-impí, *t-intreoir, *tsleán)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (Aisticeach, bástcóta, Bílearúis, Bílearúisis (srl.), blagadóir, broinceach, buiséad (br.), canbhásáil, Cinearuáindis, comóirim, srl., fáiscealaín, frithghiúdachas, Iávais, inchánaithe, ion-análaigh, jóic, Láóis, Neipealais, Oman, pitiúinia, réibh, réibhcheol, ríogaíoch, róbó, sleasfhuinneog, sleaspholl, steirió, svaistíce, Tigrínis, tíorthaíoch, treóch, uranach, Urdais, xéireacs(áil))
<li>caighdeánach → liteartha (daith, rob, ruis)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (ainteasach, Bealarúis, buiséadaigh (br.), caisligh, cianghlao, cóilí, comóraim, diúlaithe, drochthorthaí, graidhin, incháinithe, Neipeailis, Óman, róbat, svaistice, teanntacht, Tigrinis, Urdúis)
<li>neamhchaighdeánach → liteartha (feith)
<li>liteartha → caighdeánach (breacdhubh)
<li>liteartha → neamhchaighdeánach (forán)
</ul>
<br>
<h3><a name="foureighttofiveoh">3 Nollaig 2017 — Leagan 5.0</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*athdhálann, *fodhálann, *imdhálann, srl., *bligird, *graftha, *liteagraftha, *puinc, *radagraftha, *súraicim, srl.)
<li>focail mhílitrithe (*beidís, *beifeá, *beifí, *beimis, *beinn, *Chaomhanach, *dea-snoite, *gobhanóireacht, *macratheanga, *preasocáid)
<li>infhilleadh gan ghá (*b'eile, *bhféidir, *bpaindéimeach, *d'fhéidir, *dtraschurtha, *heile, *leoir, *leoire, *leora, *m'fhéidir, *tsainordú)
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (Adhmarais, Afárais, Afra-Mheiriceánach, Águstas, aisioncrónach, alos, amharcán, anarac, antoisceacht, aontachtúil, Apáis, Apáiseach, srl., athbheochantóir, athchuimhniú, Avairis, barbaiciú, bhfuilid, Bihairis, Bioslamais, blagsféar, Búidis, cláirnéid, costéifeachtach, Curasao, déabhlóideann, srl., dhein, diúltacht, eicsigéis, éilipsóideach, eirgeanamach, eirgeanamaic, faidhpeáil, ficseanach, fíordheimhneoir, fisiteiripeach, Gandais, giostáil, idirnáisiúntaigh, srl., inaisíoctha, insuite, lantainíd, leicsím, lognormálta, Malagásais, Marascailis, meandarach, meanórá, Moldávais, Nasaireit, neamhfheidhmeannach, níb, níba, nílid, Óiséit, Óiséitis, srl., Portó, propán, roghnaíoch, Sadúisíneach, searút, seinmliosta, sioncrónaigh, sioncrónú, srl., smiotáil, súmáil, taibh-ealaíona, típeolaíocht, trasphlandáil)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (aisioncronach, anorac, girréiseach, ionsuite, Pórtó, s'agam, s'agat, srl., sioncronaigh, sioncronú, srl.)
<li>liteartha → caighdeánach (Abcásach, Angaíle, caoineog, Craís, curlóir, cúlscríbhneoir, fadamharc, faighneogach, feabhsach, Gallóis, geo-éagsúlacht, géarghoil, íoslíon, laparascópach, Liovóinis, Liovónach, méarla, neamhainmníocht, Níobhais, oileánda, ríomhléitheoir, Sumatrach, tráthnóinín, Tíbhis)
<li>liteartha → neamhchaighdeánach (seicilí)
</ul>
<br>
<h3><a name="fiveohtofiveone">27 Bealtaine 2019 — Leagan 5.1</a></h3>
Cheartaigh mé na fabhtanna seo:
<ul>
<li>focail infhillte míchearta (*athghointe, *caindéich, *comhbhualann, srl., *cráinéich, *fóbairim, srl. *forghointe, *foriaite, *gointe, *iniaite, *Lochlainne, *maothail, *Núibéich, *ródhoicht, *sainchúramaí, *Séich, *sionóibhéich, *taisealfa)
<li>focail mhílitrithe (*Alpín, *Baoghill, *Branain, *Bréadúin, *Canain, *Canannain, *Caomhanach, *Caral, *Chomhgaill, *Chonaílle, *Cionnigh, *Colghain, *Concheannáin, *Cróinin, *Cuagain, *Cuille, *Culachain, *Cónnaille, *Duilleain, *Eanna, *Ghleanáin, *Leannain, *Máirtin, *Muireágain, *Murchain, *Nuallain, *Póilin, *Poirtéir, *Súill)
<li>infhilleadh gan ghá (*mbruite)
<li>“en” agus “ad” bainte, focail a d'fhéadfadh botúin a chur i bhfolach
</ul>
<br>
Leaganacha:
<ul>
<li>caighdeánach → neamhchaighdeánach (Aeniad, aeróbaíocht, Águstach, Aidriain, aimfitéatar, ainil, Aiticeach, Angla-Shacsanais, Aodhaidín, Aoidhdín, aonfhocal, aonseomra, Arastotail, athsholáthraigh, srl., Bosparas, brúsalóis, buiséadadh, búmaraing (bain.), cáinfhaisnéis, catairse, catú, cibirspás, claonsiúntán, clás, cléit, comhtharraingeann, srl., Dhómhnaigh, diaibhlín, dífhabhtaitheach, Dubhuidhe, eipeod, fearaibh, feiminithe, Fiannaidhe, fochraicneach, gcíréibeach, gcíréibigh, gearr-aighneastúil, ginéicéam, gliogáil, Griobhtha, hEigceartaigh, hEilidhe, hIcidhe, hÉalaighthe, inbhithlofa, inbhuaine, inpháirteach, inpháirtí, intleachtach (af), landáil, leibhéaltóir, lottó, MacAonghusa, MagUiginn, Maolcatha, Maolfabhaoil, mineachtra, Minsc, Naipleach, Naiplis, pacaideirm, Pioraes, plátálaí, promanád, Raighilligh, réalgar, réamaigh, reibiliúnaí (af), riospráidím, srl., Saíceach, Saíceachas, sceideal (br), sceidealadh, seipilin, siabhradh, Sión, Siónach, Siónachas, snáithghloine, snorcallaigh, snorcallú, srl., spraechanna, stialltán, Suasalannach, súchas, tablóid(each), srl., tadhall-íogair, taicticí, taicticiúil, Tamaisítis, tiúin (br), tiúnadh, trasduchtaire, truistin, úiréidríteas, Vítneamais)
<li>caighdeánach → liteartha (coirigh, coirím, coiriú, srl., deachair, durlas, égo, geil, laoidh, meadhar, mogal, pot, slinneánacht, urmhais)
<li>neamhchaighdeánach → caighdeánach (Bosparais, bunúlacht, cianúlas, cálráib, feimineach, fo-chraicneach, foirceannta, inbhuanaitheacht, intleachtóir, moisc, promanáid, réam (br), sceidealaigh, sceidealú, tiúnóir, trasduchtán, Vítneaimis)
<li>liteartha → caighdeánach (seanlaoi)
</ul>